Ο επεμβατικός καρδιολόγος Αθηνόδωρος Νικητόπουλος μας ενημερώνει για τη στεφανιαία νόσος και πως αντιμετωπίζεται.
Η στεφανιαία νόσος είναι το αποτέλεσμα της μειωμένης αιμάτωσης του μυοκαρδίου από τις στεφανιαίες αρτηρίες.Προκαλείται με τη διαδικασία της αθηροσκλήρωσης με την εναπόθεση των λιπιδίων της χοληστερίνης στο τοίχωμα των στεφανιαίων αρτηριών, η οποία οδηγεί στον περιορισμό του αυλού τους και επομένως στην στένωση ή και στην απόφραξη αυτών. .Όταν η στένωση είναι μικρή ή μέτρια, οι εκδηλώσεις εμφανίζονται μόνο κάτω από συνθήκες αυξημένων αναγκών του μυοκαρδίου (π.χ. σωματική δραστηριότητα), γιατί σε φυσιολογικές συνθήκες περνά αρκετό αίμα από τις στεφανιαίες αρτηρίες. Σε πιο προχωρημένα στάδια, η στένωση γίνεται μεγαλύτερη ή οδηγεί και σε πλήρη απόφραξη, οπότε τα στεφανιαία αγγεία είναι ανεπαρκή ακόμα και σε συνθήκες ηρεμίας. Όταν η απόφραξη των αρτηριών είναι πλήρης, σταματά η αιμάτωση μιας περιοχής του μυοκαρδίου με κίνδυνο νέκρωσής του (έμφραγμα μυοκαρδίου).Σπανιότερα, η στεφανιαία νόσος προκαλείται σε στεφανιαίες αρτηρίες που δεν είναι στενωμένες, αλλά για κάποιον λόγο εμφανίζουν σπασμό.
Οι κυριότερες εκδηλώσεις της στεφανιαίας νόσου είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου και η στηθάγχη.
Το έμφραγμα μπορεί να εκδηλωθεί και σε συνθήκες ηρεμίας, ακόμα και στον ύπνο. Εκδηλώνεται με πόνο που είναι ίδιος με της στηθάγχης στην εντόπιση και στον χαρακτήρα. Συνήθως ο ασθενής έχει έντονη αγωνία και αίσθημα επικείμενου θανάτου, ενώ τα συνοδά συμπτώματα (δύσπνοια, εφίδρωση, ωχρότητα, ζάλη, εμετός, κλπ.) είναι εντονότερα και μπορεί να οδηγήσει σε λιποθυμικό επεισόδιο. Στο έμφραγμα ο πόνος δεν υποχωρεί με ανάπαυση ή υπογλώσσια νιτρογλυκερίνη και διαρκεί περισσότερο από 30 λεπτά. Αν το έμφραγμα αφορά μεγάλη περιοχή του μυοκαρδίου, μπορεί να είναι θανατηφόρο.
Η στηθάγχη εκδηλώνεται με πόνο στο στήθος που ξεκινά κατά τη διάρκεια σωματικής δραστηριότητας, έντονης συγκίνησης-στρες, μετά από ένα βαρύ γεύμα ή κάποια άλλη κατάσταση όπου εντείνεται η καρδιακή λειτουργία. Ο πόνος είναι συσφικτικός (ο ασθενής βάζει τη γροθιά μπροστά στο στήθος του) και μπορεί να αντανακλά στην πλάτη, στο αριστερό χέρι, στον λαιμό ή στο σαγόνι. Μερικές φορές μπορεί να γίνει αισθητός σαν κάψιμο ή δυσπεψία. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύουν το στηθαγχικό πόνο, είναι δύσπνοια, ζάλη, ωχρότητα, εφίδρωση. Το επεισόδιο της στηθάγχης υποχωρεί σύντομα μετά τη διακοπή της δραστηριότητας που το προκάλεσε ή μετά τη λήψη υπογλώσσιου δισκίου νιτρογλυκερίνης.
Παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου είναι:
Το κάπνισμα
Τα αυξημένα λιπίδια του αίματος (κακή –LDL- χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, κλπ.)
Χαμηλή καλή –HDL – χοληστερόλη
Ο σακχαρώδης διαβήτης
Παχυσαρκία
Αρτηριακή υπέρταση
Μεταβολικό σύνδρομο
Καθιστική ζωή - Έλλειψη σωματικής δραστηριότητας
Άγχος
Οικογενειακό ιστορικό
Κατάχρηση αλκοόλ
Πώς αντιμετωπίζεται η Στεφανιαία νόσος;
Η στεφανιαία νόσος αντιμετωπίζεται με φάρμακα που βελτιώνουν την αιμάτωση του μυοκαρδίου και μειώνουν τις απαιτήσεις του (π.χ. νιτρώδη, β-αποκλειστές, αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτασίνης, κ.ά.), με ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου (π.χ. διακοπή καπνίσματος, έλεγχος αρτηριακής πίεσης – σακχαρώδους διαβήτη – χοληστερίνης, απώλεια βάρους, σωματική άσκηση, περιορισμός αλκοόλ, κ.ά.) και υγιεινή διατροφή. Σε κάποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται διάνοιξη των στενωμένων στεφανιαίων αρτηριών (αγγειοπλαστική-μπαλονάκι) ή παρακάμπτονται χειρουργικά (αορτοστεφανιαία παράκαμψη – by pass). Ο ασθενής με στεφανιαία νόσο πρέπει να παρακολουθείται συχνά από τον γιατρό του και να συμμορφώνεται στην αγωγή του. Τα επεισόδια στηθάγχης αντιμετωπίζονται με ανάπαυση και υπογλώσσια δισκία νιτρογλυκερίνης. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα στηθαγχικά επεισόδια, στην ουσία είναι προειδοποιήσεις για τη μειωμένη αιμάτωση του μυοκαρδίου, που αν επιδεινωθεί μπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα. Σε περίπτωση οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου, πρέπει ο ασθενής να μεταφέρεται άμεσα στο νοσοκομείο, ώστε να μπορέσει να γίνει θρομβόλυση και να περιοριστούν οι βλάβες στο μυοκάρδιο. Μέχρι τη μεταφορά του στο νοσοκομείο και την ειδική αντιμετώπιση, η μάσηση δισκίου ασπιρίνης βοηθά, ενώ σημαντικό είναι να διατηρείται ο ασθενής όσο το δυνατό πιο ήρεμος.
Για την πρόληψη της στεφανιαίας νόσου και των εκδηλώσεών της, πρέπει να αποφεύγονται οι παράγοντες κινδύνου και να ακολουθείται υγιεινός τρόπος ζωής, δηλαδή:
Να διακόπτεται το κάπνισμα
Να διατηρείται φυσιολογικό το σωματικό βάρος
Να ακολουθείται υγιεινή διατροφή (στα πλαίσια της μεσογειακής διατροφής)
Να αντιμετωπίζονται προβλήματα υγείας όπως η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερχοληστερολαιμία
Να ακολουθείται πρόγραμμα τακτικής σωματικής άσκησης
Να περιορίζεται το αλάτι και το αλκοόλ
Να γίνονται συχνά προληπτικές εξετάσεις – ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό